زبان انگلیسی یکی
از زبانهای هندواروپایی از
شاخهٔ ژرمنی است.
خود شاخهٔ ژرمنی به دو بخش شرقی و غربی تقسیم میشود و انگلیسی به ژرمنی غربی تعلق
دارد. این زبان در انگلستان و
جنوب شرقی اسکاتلندتکامل یافتهاست. از دیگر زبانهای شاخه ژرمنی
میتوان به آلمانی، هلندی، دانمارکی، سوئدی و نروژی اشاره کرد. امروزه نزدیک به
نیمی از مجموعه واژگان و
دستور زبان انگلیسی از ریشهٔ ژرمنی است و نیم دیگر راوامواژهها تشکیل میدهد. بیشتر این
وامواژهها از زبانهای لاتین،
فرانسوی، بخشی از یونانی و دیگر زبانها وارد انگلیسی شدهاند. زبان انگلیسی باستان شباهت
بسیار زیادی به زبان آلمانی باستان داشته است چون انگلیسی زبان ها عمدتاً اقوام ژرمنی بودند
که از آلمان وارد بریتانیا شدند و به نوعی زبان آلمانی را می توان مادر زبان
انگلیسی دانست.
به دلیل تاثیر بالای نظامی، اقتصادی، علمی،
سیاسی و فرهنگی بریتانیا بر جهان پس از سدهٔ هجدهم و تاثیر ایالات متحده
آمریکا از سدهٔ بیستم میلادی به این سو، این زبان در سطح جهان گسترش یافته و به
عنوان زبان دوم، زبان میانجی و زبان اداری در بسیاری نقاط جهان کاربرد پیدا کردهاست.
زبان انگلیسی به عنوان زبان مادری در کشورهای انگلستان، آمریکا، کانادا، استرالیا، ایرلند، نیوزلند، آفریقای جنوبی، غنا و بسیاری کشورهای دیگر کاربرد دارد. انگلیسی
امروزه از نظر تعداد گویشوَر، پس از چینی واسپانیایی، سومین زبان جهان است[نیازمند منبع]. تعداد کسانی که زبان
مادریشان انگلیسی است امروزه میلیون نفر است.
انگلیسی در بسیاری از کشورها زبان میانجی است و مهمترین زبان دنیا در زمینههای
سیاسی، اقتصادی، نظامی، صنعتی، فرهنگی و علمی در روابط بینالملل به شمار میآید.
محتویات
- ۱ پیشینه
- ۲ دستهبندی و زبانهای مرتبط
- ۳ گسترهٔ جغرافیایی
- ۴ آواشناسی
- ۵ دستورزبان
- ۶ واژگان
- ۷ نگارش
- ۸ پانویس
- ۹ پیوند به بیرون
پیشینه[
انگلیسی کهن ()[
در قرنِ پنجم میلادی، مردمانی از سه قبیله
«جوت»، «انگِل» و «ساکسون» که در «شمالغرب آلمان»، «دانمارک» و «هلند» امروزی
ساکن بودند[]، به انگلستان یورش بردند و آن سرزمین را تصرف کردند. تا آن زمان
مردم بریتانیا یا به عبارت بهتر بریتانیای روم به زبان سِلتی سخن میگفتند و البته
زبان سِلتی مردم آن به دلیل سال اشغال این سرزمین توسط رومیها با لاتین
آمیخته شده بود و بسیاری از واژگان لاتین در آن کاربرد داشت.
پس از اشغال بریتانیا، جوتها در جنوبِ شرقی خاک
آن ساکن شدند و در تعامل با زبانهای محلی، گویش «کِنتی» را بوجود آوردند. ساکسونها
هم که در جنوب و جنوبِ غربی سکنی گزیده بودند، گویش «ساکسونِ غربی» را ایجاد کردند.
اَنگلهایی[] که در شمال و مرکزِ
انگلستان اقامت گزیده بودند، به ترتیب، گویشهای «آمبِریای شمالی» و «مِرسیایی» را
بوجود آوردند. سینت بید بر این باور بود که
انگلها منطقهٔ گستردهتری از خاک بریتانیا (نزدیک به تمامی خاک آن) را از آن خود
کردند[] و نام «اِنگلند»
(England) از نام همین قبیله گرفته شدهاست. واژهٔ "England" از Engla land به «معنی سرزمین انگلها»[] (به انگلیسی: Land of the Angles) گرفته شده وEnglish در انگلیسی کهن Englisc بودهاست.[]. افزون بر قبیلههای یادشده، دستههایی
از مردمان ساکن فریزیا،نیدرزاکسن، یوتلاند و جنوب سوئد نیز در آن دوران به بریتانیا آمدند.[][]
زبان انگلیسی باستان نخستین گرفته شده از
چندین گویش بود که این بازتاب کنندهٔ داشتن چندین سرچشمه برای انگلستان در عهد آنگلوساکسونها است. یکی از این گویشها، ساکسون غربی کهن بود
که کم کم بر دیگر گویشها برتری یافت. رزم نامهٔ بئوولف مال همین دوران است.
گمان میرود که از سدهٔ نهمِ میلادی، گویش ساکسونی، به دلیلِ سلطهٔ پادشاه آلفرد
(نخستین شاهِ انگلستان که فردی از قبیلهٔ ساکسون بود)، بر دیگر گویشها برتری
یافته باشد و از آن پس به عنوان زبان رسمی این کشور شناخته شده باشد.
انگلیسی باستان، از نظر گویش، بسیار متفاوت از
انگلیسی امروزی است. برای نمونه، واژههای light و drought، به ترتیب بصورت
«لیخت» و «دراخت» تلفظ میشد و یا جملهٔ Will you give me your jacket, good man?، چنین ادا میشد: Wilt ðu sellan me ðin clæð, godman min? در این دوره شماری
واژه، از زبان لاتین، وارد انگلیسی شد که واژگانی چون: altar, mass, priest,
psalm, temple, kitchen, palm, pear,... از آن جملهاند.
شمار کمتری واژه هم از زبان اسکاندیناوی، بوسیلهٔ وایکینگها که از اواخر سدهٔ
هشتم به بعد، کم کم یورشهایی به انگلستان نموده و بخشهایی را تصرف کرده بودند،
وارد این زبان شد. از جملهٔ این واژگان، میتوان به law, take, cut, both, ill, ugly، اشاره کرد.
انگلیسیِ کهن، گنجینه واژگان غنی نداشت اما،
همچون دیگر زبانهای هند و اروپایی، دستور زبان پیچیدهای داشت.
انگلیسی میانه[
انگلیسی کهن یا باستان با دو دوره یورش روبرو
شد. نخست از سوی سخنوران زبانهای ژرمنی شمالی، در سدهٔ هشت و نه میلادی، هنگامی که هالفن رگناسن و ایوار رگناسن شناخته شده با نام ایوار بی استخوان تصمیم برگرفتن و
استعمار منطقههای شمالی جزیرههای بریتانیا گرفتند. بار دوم یورش از سوی سخنوران زبانهای رومیتبار بود. پس از تصرفِ
انگلستان به وسیلهٔ نورمنها که در سال صورت گرفت، کم کم
دگرگونی شگرفی در زبان پدید آمد. نورمن کهن در سدهٔ میلادی با یورش نورمنها
به انگلستان به آنگلو-نورمن و پس از آن به آنگلو-فرنچ تغییر یافت و دستهٔ نویی از
واژگان را وارد زبان کرد، واژگانی که در دولت و دادگاهها کاربرد داشتند.
زبان فرانسوی - به واسطهٔ حکومتِ نورمنها -
زبانِ بزرگان و بلندپایگانِ جامعه، و انگلیسیِ کهن، زبانِ عوام و دونپایگان بهشمار
میرفت، زبان فرانسوی اثر چشمگیری بر انگلیسی گذاشت. تا پیش از سال ، تنها واژهٔ نو، بیشتر به
دلیل ارتباط انگلیسیها و فرانسویها، وارد زبان انگلیسی شد. اما ناگهان، چون
فرانسویان شروع به یادگیری زبان انگلیسی نمودند و واژگانی از زبان خود را وارد
زبان مقصد کردند، تعداد بیشماری واژه از زبان فرانسوی قرض گرفته شد؛ به گونهای
که اکنون یک سوم واژگان زبان انگلیسی، ریشهٔ فرانسوی دارند. گسترش دامنهٔ واژگان
با کمک واژههای اسکاندیناویایی و نورمنی رویدادی بود که باعث ساده تر شدن دستور
زبان انگلیسی شد و این زبان را به زبانی وامگیرنده تبدیل کرد (چیزی بیش از پذیرش
معمول واژههای دیگر زبانها توسط یک زبان).
گویش midland، از سدهٔ چهاردهم، یعنی زمانی که مناطق
زیر پوشش این گویش، به مراکز توسعهٔ دانشگاهی، پیشرفت اقتصادی و زندگی اشرافی در
انگلستان تبدیل شد، جای خود را به عنوان مهمترین گویش در این دوران، باز کرد و
میدلند شرقی گویش مسلط شهر لندن شد. یکی از عواملی که موجب برتری مطلق این گویش
شد؛ به گونهای که انگلیسی امروزی، تقریباً شکل تکامل یافتهٔ میدلند شرقی است،
نفوذ این گویش به دستگاههای حکومتی و مکاتبههای دولتی است.
انگلیسی مدرن[
انگلیسی مدرن با تجدیدنظر اساسی در دستگاه
واژگانی و دستوری خود به زبانی بسیار سادهتر از نظر دستوری بدل شده و به سبب وامگیری
بی حد و مرز از واژگان لاتینی و فرانسه و سپس یونانی، بخش عمدهای از واژگان کهن
آنگلوساکسون خود از ریشهٔ ژرمنی را وانهاده و بر روی هم نسبت به زبان آلمانی، از
همه جهت (آوایی، واژگانی، دستوری) چهرهٔ دیگری یافتهاست. در انگلیسی مدرن نه تنها
اسم، که فعل و حرف و نیز بخش عمدهٔ حالتهای صرفی خود را از دست دادهاند و از یک
زبان صرفی ترکیبگر (به انگلیسی: synthetic inflecting) به زبانی در اساس تحلیلی (به انگلیسی: analytic) بدل شدهاست.
نظرات شما عزیزان:
تاريخ : پنج شنبه 30 آبان 1392
| 12:59 | نویسنده : حسین حسین پور |